Mityczna przestrzeń zbójnickiego łuku karpackiego
I zbóje mają swoje prawa.
Etiam latrones suis legibus parent. (łac.)
Cyceron
PODĄŻAJMY TROPEM ZBÓJNICKIEJ PRZYGODY!!!
"…To sytka od Pana Boga; taki los i śmierć, i sytko. I zbójnicy od Pana Boga. Oni ta jacy byli, tacy byli, ale robili dom Panu Bogu…”.
Międzynarodowy Szlak Zbójników Karpackich jest nowoczesnym i oryginalnym sieciowym produktem turystycznym. Sieciowy produkt turystyczny to nic innego jak gotowa do sprzedaży spakietyzowana oferta, opierająca się o rozproszoną strukturę podmiotów, atrakcji, miejsc, punktów obsługi, obiektów, funkcjonująca jako jedna spójna koncepcja posiadająca wspólny, wiodący silny wyróżnik (markę) produktu. Tym oryginalnym wyróżnikiem jest zbójnicki mit. Mit bardzo głęboko i pozytywnie zakorzeniony w społeczeństwie nie tylko polskim, ale i słowackim, czeskim, ukraińskim i rumuńskim. Szlak Zbójników Karpackich jest produktem bazującym przede wszystkim na regionalizmie, góralszczyźnie, folklorze, karpackim dziedzictwie narodowym sześciu krajów.
Zbójnictwo stało się jednym z wiodących tematów folkloru, na jego kanwie zrodził się interesujący mit, nawiązujący do starych struktur indoeuropejskich mitów bohaterskich, w których obok starożytnych herosów znalazł swe miejsce król Artur i jego rycerze. Mitem zbójnickim rządzą te same prawa, pojawiają się w nim te same schematy: szlachetność, siła, walka z niesprawiedliwością, a nawet miłość i zdrada kobiety. Wreszcie mit ten, jak żaden inny element kultury ludowej Karpat, stał się motywem, który na stałe wszedł w kulturę elitarną - powieść, poezję, muzykę, plastykę, i jako taki po dziś dzień znajduje odbiorcę. Być może u źródeł jego popularności leży odwieczne dążenie człowieka do wyrównania krzywd, zwalczania niesprawiedliwości, przeciwstawiania siły i bogactwa słabości i biedzie. Mit taki wybiela bohatera, przemilcza wszystko, co nie godzi się z jego wyobrażeniem, z czasem zaciera się granica pomiędzy legendą a rzeczywistością. Z takim procesem mamy do czynienia także w wypadku zbójnictwa i trudno dziś ustalić, gdzie kończy się prawda, a zaczyna uformowana przez procesy kulturowe legenda.
SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH, którego koordynatorem jest Fundacja "Zbójnicki Szlak" powstał dla usystematyzowania wiadomości o zbójnictwie, które do tego czasu były bardzo chaotyczne i nieprecyzyjne. Idea przewodnia, która towarzyszyła twórcy szlaku była związana z pokazaniem unikatowego rdzenia kultury i tradycji krajów, które zlokalizowane są na łuku Karpat. Zbójnictwo to magia, to tajemnica, która w najbliższym czasie zacznie generować potężny ruch turystyczny zarówno w Polsce jak i w pozostałych krajach które autor wyeksponował tworząc szlak. Zbójnictwo ludowe to także bardzo chwytliwy medialnie wyróżnik Polski na tle innych krajów, który powinien być wykorzystany w promocji Polski przez Polską Organizację Turystyki na arenie międzynarodowej. Polska była miejscem największego nasilenia zbójnictwa karpackiego w XVI, XVII i XVIII wieku. Za stolicę zbójnictwa karpackiego autor obrał Żywiecczyznę. Najwięcej miejsc związanych ze zbójnikami znajduje się na terenie Małopolski, Podhala.
Wielka literatura ugruntowała przekonanie bardzo powszechne choć nie uzasadnione, iż kolebką zbójnictwa jest Janosikowe Podhale (Janosik na Podhalu nigdy nie przebywał!). Gdy polscy pisarze poczęli w pierwszej połowie XIX wieku odwiedzać Tatry, podziwiać ich piękno i kulturę mieszkańców Podhala, zwrócili uwagę na opowieści zbójnickie i na podanie o Janosiku. Seweryn Goszczyński i Lucjan Siemieński zebrali i ogłosili parę opowiadań z tego zakresu, torując w ten sposób drogę pisarzom drugiej generacji. Wtedy to Zakopane stawało się bardzo znanym i popularnym uzdrowiskiem, stacja turystyczną i stolica Podhala. Zakopane stało się w tym czasie bardzo modne. Na czele pisarzy drugiej generacji stanął Henryk Sienkiewicz, który w Potopie wprowadził górali tatrzańskich, ratujących Jana Kazimierza z pułapki podczas szwedzkiego najazdu.
Inne ziemie górskie żyły przeto w cieniu Podhala tym więcej, iż właśnie obszar najbardziej nasycony ruchem zbójnictwa, Beskidy Śląsko-Żywieckie, nie miały szczęścia do wielkich piór, które rozniosłyby imię zbójnictwa tego, typowo antyszlacheckiego i o cechach patriotycznych, ruchu.
Miejsca na SZLAKU ZBÓJNIKÓW KARPACKICH stanowią wielkie bogactwo regionów karpackich. Oddają jego specyfikę i określają kulturową tożsamość. Ich unikatowość i autentyczność sprawia, że są integralną częścią europejskiego dziedzictwa kulturowego.
Ze względu zarówno na walory krajobrazowe, czystość środowiska, architekturę drewnianą, sakralną, jak i mozaikę etniczną, region karpacki posiada bardzo wysoki potencjał turystyczny.
Szlak Zbójników Karpackich jest drugim po Szlaku Zabytków Techniki tak ambitnym projektem na polskiej arenie turystycznej.
Szlak Zbójników Karpackich to tematyczny, pieszo - samochodowy szlak turystyczny o zasięgu międzynarodowym, obejmujący obiekty przyrodnicze i antropogeniczne związane z dziedzictwem kulturalnym regionu karpackiego. Tworzy go około 1000 miejsc związanych z tradycją zbójnicką, opryszkowską i hajdamacką w 6 krajach: Polsce, Słowacji, Czechach, Ukrainie, Rumunii i Węgrzech. Szlak obejmuje miejsca legendarnego ukrycia zbójnickich skarbów, zbójnickie zamczyska, skanseny architektury ludowej, przydrożne zapomniane kapliczki o zbójnickiej tradycji, izby pracy twórczej, zabytki architektury sakralnej, Parki Narodowe, Parki Krajobrazowe.
Intencją autora zbójnickiego projektu jest zbudowanie, w oparciu o najważniejsze i najciekawsze pod względem walorów historycznych i architektonicznych obiekty w Karpatach, markowego produktu turystycznego. Docelowo Szlak ZBÓJNIKÓW KARPACKICH ma stać się najbardziej interesującą trasą turystyczną w Europie.
Wszystkich informacji na temat SZLAKU ZBÓJNIKÓW KARPACKICH, jak również na temat ciekawostek i zbójnickich legend mogą Państwo zasięgnąć wchodząc na stronę www.zbojnickiszlak.pl
SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH ma na celu rozwój turystyki i krajoznawstwa oraz rozpowszechnienie wiedzy na temat folkloru, regionalizmu, historii, zwyczajów i obyczajów górali jakże malowniczego i pełnego śladów historii regionu karpackiego. Szlak ten związany jest z tajemniczymi miejscami na terenie 6 krajów, które wprowadzają turystów w magiczny świat zbójników karpackich, opryszków, tołhajów i hajduków.
Hory, nasze hory,
Wy nasze komory!
Bukowe listeczki
Nasze poduszeczki!
Hory, nasze hory,
Smreki a jawory,
Wyście ocieniły
Zbójnickie mogiły!
ZBÓJNICKI SZLAK powstał dlatego, iż nasza wiedza o zbójnictwie wydaje się ciągle niepełna i mętna. Każdy z nas mógłby przytoczyć zaledwie przezwiska dwóch zbójników, których zna: Janosika i Ondraszka. Nasze zbójnickie serwisy internetowe na pewno pozwolą bliżej zapoznać się z tematyką zbójnicką. Strony te są zarazem największą na świecie skarbnicą wiedzy o zbójnictwie karpackim.
Ze względu na to, iż zbójnictwo jest w dalszym ciągu fascynującym zjawiskiem chcielibyśmy wzbudzić u Państwa podziw dla potęgi karpackich gór. Pamiętajmy, że wszystkie najważniejsze wydarzenia na całym świecie miały miejsce w górach. Prawdziwe zbójnictwo również w górach odnalazło swoje magiczne miejsce.
Moda na ludowość, ludyczność, folklor i zbójnickie tradycje wcale nie słabnie, a w ostatnim czasie wręcz przybiera na sile. Zbójnicki mit kojarzy się nam wszystkim z symbolem dawności, honorności, wolności i dlatego nigdy nie zaginie! Dla wielu z nas dzisiaj zbójnictwo jest snem przeszłości – ale dzięki naszym zbójnickim serwisom internetowym może już nie być! Legendy o zbójnikach są wciąż chętnie opowiadane i słuchane. Wiele regionalnych miejsc w Karpatach nazywanych jest na cześć słynnych zbójników i nawiązuje do ich obecności. Jeśli chcecie posłuchać legend o zbójnikach, poznać dzikie ustronia, w których grasowali swawolnicy górscy zapraszamy na ZBÓJNICKI SZLAK.
Nasze zbójnickie strony internetowe zawierają mnóstwo informacji o zbójnictwie. Zawierają m.in. wykaz ponad trzystu hersztów zbójnickich grasujących ze swoimi bursami na całym łuku Karpat, strefa zbójnickich legend, zbójnickiej muzyki, zbójnickich wierszy. Kolejnym działem są ciekawostki o zbójnikach, z których możemy m.in. dowiedzieć się o detalach stroju harnasia zbójnickiego lub o ulubionych potrawach, które spożywali zbójnicy podczas uroczystych biesiad na polanach górskich. Kolejną częścią jest bardzo obszerny i szczegółowy opis kilkuset miejsc związanych ze zbójnictwem karpackim w sześciu krajach: Polsce, Słowacji, Czechach, Ukrainie Rumunii i Węgier związanych ze zbójnikami. W sumie na SZLAKU ZBÓJNICKIM, który ma imponującą długość 4.500 km znajduje się prawie 1000 miejsc. ZBÓJNICKI SZLAK ma formułę otwartą - to znaczy, że jeśli ktoś z Państwa wie o zbójeckim miejscu, które nie zostało ujęte na szlaku, można to miejsce zgłosić wysyłając maila na adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
Teksty o zbójnikach w naszych serwisach poprzeplatane licznymi przyśpiewkami zbójnickimi, które niezwykle ubarwiają cały portal internetowy. Jeżeli chodzi o teksty zbójnickich przyśpiewek to jest ich około 250.
Na promocję SZLAKU ZBÓJNIKÓW KARPACKICH ułożono ok. 50 chwytliwych haseł reklamowych i stworzono około 200 grafik zbójnickich.
Zbójnictwo karpackie jak żadne inne zjawisko, wywarło ogromny wpływ na kulturę ludową Karpat, której przecież samo było wytworem. Zjawisko zbójnictwa, choć już znacznie odległe w czasie, nadal fascynuje historyków, folklorystów, etnografów, literaturoznawców i językoznawców, i zachęca do badań. Wciąż też pojawiają się nieznane dotąd źródła informacji, mogące rzucić nowe światło na zagadnienie. Jest to temat bardzo wdzięczny i medialny. Towarzyszy mu niebywała magiczna żywotność. Tworząc SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH chcieliśmy stworzyć modę na zbójnictwo. Chcieliśmy Państwu pokazać bardzo bogatą spuściznę kulturową jaką mogą poszczycić się Karpaty. Zbójnicki mit niezwykle mocno oddziałuje na wyobraźnię, co daje inspirację do podróżowania śladami karpackich zbójników.
Za stolicę zbójnictwa karpackiego autor SZLAKU ZBÓJNIKÓW KARPACKICH, który jest m.in. pilotem wycieczek i przewodnikiem górskim, uznał Żywiecczyznę, ponieważ tutaj odnotowano największe nasilenie ruchu zbójnickiego w całych Karpatach.
SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH powstawał przez 4 lata, co daje mniej więcej 1400 dni lub ok. 34.000 godzin, z czego autor przed komputerem spędził pisząc materiał na stronę internetową ok. 10.000 godzin. Słowo zbójnik w naszych serwisach użyte zostało ok. 17 tysięcy razy. Do stworzenia SZLAKU ZBÓJNIKÓW KARPACKICH przeglądnięto setki starych książek, map, przewodników, archiwaliów, które odnalezione zostały w bardzo wielu bibliotek, archiwach państwowych, w antykwariatach itp. Aby zebrać materiał do zbójnickiego portalu trzeba było przejechać ok. 10.000 km. Aby przeczytać całą zawartość zbójnickich serwisów potrzeba by było spędzić non – stop przed monitorem komputera około 40 dni.
Jak za sprawą czarodziejskiej różdżki przeniesiemy Państwa w czasy największego nasilenia zbójnictwa w Karpatach, czyli w klimat XVI - XVIII wieku. Oprócz zwiedzania nieodgadnionych zbójnickich miejsc, nowy sieciowy produkt turystyczny jakim jest SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH zaserwuje Państwu mocną dawkę góralskiej zabawy z maXymalną dawką zbójnickiej adrenaliny z licznymi konkursami, swojskim janosikowym jadłem, regionalną muzyką i innymi atrakcjami.
Marzeniem autora szlaku jest to, aby SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH stał się nie tylko polskim narodowym produktem turystycznym promowanym na międzynarodowych targach turystycznych na całym świecie przez Polska Organizację Turystyki - ale karpackim produktem turystycznym 6 krajów leżących na mitycznym łuku Karpat. Kolejnym marzeniem jest to, aby SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH został wpisany do KSIĘGI REKORDÓW GUINESSA jako jeden z najdłuższych i najciekawszych na świecie szlaków turystycznych. Szlak ten ma bowiem około 4.500 km.
Od roku 2012 rozpoczną się prace nad oznakowaniem SZLAKU ZBÓJNICKIEGO. Głównym partnerem Fundacji "Zbójnicki Szlak" w zakresie znakowania SZLAKU ZBÓJNIKÓW KARPACKICH jest CENTRALNY OŚRODEK TURYSTYKI GÓRSKIEJ PTTK z siedzibą w Krakowie www.cotg.pttk.pl.
Podczas podróży ZBÓJNICKIM SZLAKIEM będzie można wziąć udział m.in. w biesiadzie zbójnickiej przy suto zastawionych regionalnym jadłem stołach w zbójnickich karczmach, zobaczyć legendarne harnasiowe miejsca, czy przeżyć zbójnicki napad.
Każdy z Was będzie mógł zakupić w odpowiednich miejscach zbójnickie gadżety, dostać specjalnie wytłoczoną zbójnicką monetę oraz jedyny w swoim rodzaju zbójnicki certyfikat!
SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH przebiega przez teren 6 krajów – Polskę, Słowację, Czechy, Ukrainę, Rumunię i Węgry. Zaczyna się w Żywcu w Beskidzie Żywieckim, który wyrósł na stolicę zbójnictwa karpackiego.
Szlak na terenie Polski przebiega przez cztery województwa: śląskie, małopolskie, podkarpackie i świętokrzyskie.
Na Słowacji SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH obejmuje mi.in. takie tereny jak: słowacką Orawę i Spisz, Tatry Bielskie, Tatry Wysokie, Tatry Niżne z Liptowem, słowackie Tatry Zachodnie, Górne Poważe i Turec, tereny Małej i Wielkiej Fatry, Gemer z Rudawami Słowackimi, Słowacki Raj oraz region Szarysza i Zemplin.
Jeżeli chodzi o Republikę Czeską to SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH przebiega przede wszystkim przez tereny Beskidu Śląsko – Morawskiego.
Na Ukrainie szlak biegnie przez bardzo atrakcyjne tereny Beskidów Skolskich, Bieszczadów Ukraińskich, ukraińską Bukowinę, Czarnohorę, Gorgany, Podole, Pokucie i Zakarpacie.
Z kolei jeżeli chodzi o Rumunię to ZBÓJNICKI SZLAK doprowadza nas na tereny rumuńskiej Bukowiny, Maramureszu oraz Transylwanii.
Projekt „Szlak Zbójników Karpackich” opracowywany jest obecnie na terenie Węgier.
SZLAK ZBÓJNIKÓW KARPACKICH posiada imponującą długość ok. 4.500 km. Jeśli ktoś chciałby go przejść zajęło by mu to około 350 dni.
Zbójnicki Szlak biegnie przez krajobrazy niejednokrotnie górskie charakteryzujące się ogromnym zróżnicowaniem przyrodniczym i antropogenicznym. Niezwykle interesująca jest żywa kultura góralska oraz bogactwo obiektów zabytkowych, które są materialnym świadectwem burzliwych dziejów terenów położonych na całym łuku Karpat. O unikatowości walorów naturalnych i dziedzictwa kultury tego regionu świadczy fakt występowania wielu Parków Narodowych, ścisłych rezerwatów przyrody i zabytków wpisanych do Światowej Listy Dziedzictwa UNESCO.
Temat zbójnictwa jest jednym z najciekawszych i najbardziej oryginalnych tematów, jakich kiedykolwiek dostarczyła naszej kulturze góralszczyzna karpacka.
Zbójnictwo karpackie miało charakter mniej lub bardziej zorganizowany. Wśród tysięcy „towarzystw”, „familii”, „burs” prosperujących w ciągu niemal czterech wieków na przestrzeni górskiej od Bramy Morawskiej po źródła Prutu i Czeremoszu.
Ogromny tłum zbójników i opryszków, jaki w ciągu czterech bez mała stuleci (od końca XV – do połowy XIX wieku) przewinął się przez rozległe obszary Karpat i Podkarpacia, został poddany w pieśni i powieści ludowej daleko idącej selekcji. Tylko stosunkowo niewielką grupę „chłopców zza buka” głównie „hetmanów” karpackich – uznał za rzeczywistych bohaterów, uczynił z nich postaci na miarę swoich wyobrażeń, pragnień i dążeń!
Chcecie poznać historie szumnych zbójników?
Jeśli tak to zaprosomy wos piknie na Zbójnicki Szlak!
Hej!
