Ogólnopolska Akcja "Góralsko - zbójnicka animacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży w placówkach edukacyjnych"
Ogólnopolska akcja „Góralsko - zbójnicka animacja czasu wolnego dla dzieci i młodzieży w placówkach edukacyjnych” organizowana będzie przez Fundację „Zbójnicki Szlak” mająca siedzibę przy ul. Sienkiewicza 40A w Żywcu (KRS: 0000393759, NIP: 5532504689, REGON: 242704044) i obejmie wszystkie placówki edukacyjne na terenie woj. śląskiego, małopolskiego, podkarpackiego i świętokrzyskiego w czasie roku szkolnego 2012/2013 oraz 2013/2014. Nie wyklucza się również, że akcja będzie kontynuowana w kolejnych latach. Województwa te zostały wybrane przez Fundację „Zbójnicki Szlak” ponieważ przez te regiony przebiega „Szlak Zbójników Karpackich”. Akcja nie będzie akcją komercyjną.
Ogólnopolska akcja zbójnicko – góralska związana będzie z krzewieniem wiedzy na temat szeroko pojętej góralszczyzny, folkloru, zwyczajów, obyczajów i tradycji górali karpackich oraz zbójnictwa karpackiego.
Na bucku, na bucku listki cyrwieniejom,
ka sie nasi horni chłopcy popodziejom.
Zbójnicka oferta edukacyjna przeznaczona będzie dla dzieci i młodzieży. Zbójnicko – góralski występ w szkołach oraz innych placówkach edukacyjnych obejmował by humorystyczny występ gawędziarski podczas którego dzieci wysłuchiwały by ciekawych interaktywnych legend o Janosiku i innych sławnych zbójnikach, zdawały by zabawne „egzaminy” na góralskie lubaski, zbójników, baców i juhasów. Podczas zajęć dzieci uczyły by się gwary górali karpackich, która niestety bardzo szybko zanika i trzeba uchronić ją od zapomnienia.
Dzieci i młodzież będą mogli sami spróbować stworzyć dzieło ludowe podczas warsztatów regionalnych. Podczas zajęć odbywały by się warsztaty plastyczne takie jak np.: malowanie ptaszków beskidzkich, malowanie górali i zbójników na szkle, wyrób kwiatków z bibuły itp.
Jednym z elementów programu edukacyjnego byłby pokaz oryginalnego stroju górala karpackiego oraz hetmana zbójnickiego. Dzieci nauczyły by się rozpoznawać stroje górali poszczególnych grup górskich w Karpatach oraz poznałyby nazwy elementów stroju góralskiego i zbójnickiego.
Podczas zajęć edukacyjnych odbywałyby się również zajęcia z Jacentym Ignatowiczem – finalistą IV edycji programu „Mam Talent”, który jest muzykiem, folklorystą, pedagogiem, znanym gawędziarzem – multiinstrumentalistą grającym na ponad 20 instrumentach ludowych. Jacenty Ignatowicz uczyłby dzieci i młodzież gry na unikatowych instrumentach muzycznych, takich jak dudy, róg pasterski, okaryna, multanki, piszczałki, fujarki pasterskie, trombita, róg pasterski, złóbcoki czy gęśle.
Od bucka do bucka jaze do jawora
tam nase piniazki, tam naso komora.
W trakcie spotkań Jacenty Ignatowicz, występował by w autentycznym stroju góralskim, pokazałby unikalne zbiory muzyczne z regionu żywieckiego, który wyrósł na oficjalną stolicę zbójnictwa karpackiego. Podczas edukacyjnych lekcji dzieci nauczyły by się zbójnickich przyśpiewek i melodii góralskich. Jednym z elementów lekcji był by pokaz tańca zbójnickiego.
W ramach ogólnopolskiej akcji skierowanej dla dzieci i młodzieży na góralskiej lekcji odbywały by się również panele dyskusyjne dostosowane do wieku uczestników. Dodatkowym elementem promocji góralszczyzny mógłby być pokaz zbójnickiej kuchni.
Edyć se jawoze, jawoze pękaty,
świycom sie pod tobom zbójnickie dukaty.
Zaproszeni przewodnicy górscy, historycy, geografowie, etnografowie, miłośnicy góralszczyzny, szefowie kuchni karczm regionalnych uatrakcyjniali by swoją obecnością program zajęć lekcyjnych. W ramach zbójnicko – góralskiej lekcji edukacyjnej odbywały by się również góralskie prelekcje o zbójnictwie karpackim, architekturze i sztuce górali karpackich, a podczas lekcji wyjazdowych - prezentacja folkloru karpackiego w pracowniach artystów ludowych i izbach regionalnych w Karpatach. Dzieci dowiedzą się m.in. skąd się wzięły parzenice na góralskich portkach, kim byli juhasi, skąd pochodził Janosik, jakimi smakołykami zajadali się zbójnicy karpaccy lub gdzie zbójnicy zakopali swoje legendarne skarby.
Zbójnicko – góralskie prelekcje były by spotkaniami dla dzieci i młodzieży w formie posiadów góralskich, gdzie w placówce edukacyjnej lub w tradycyjnej chałupie góralskiej, albo też izbie pracy twórczej, której wystrój stanowiły by autentyczne zbiory sztuki karpackiej można będzie przez chwilę cofnąć się w czasie – do epoki staropolskiej, w której odnotowano największe nasilenie zbójnictwa ludowego w Karpatach. W ten sposób dzieci i młodzież obcując z żywą tradycją górali karpackich poznały by lepiej region Karpat, jego historię, tradycje i zwyczaje karpackich górali.
Prelekcje z tematyki zbójnictwa karpackiego:
• czym było zbójnictwo
• źródła zbójnictwa ludowego i jego początki (raubritterstwo)
• przyczyny powstania zbójnictwa ludowego
• cechy zbójnictwa i jego organizacja
• kim był hetman zbójnicki, wybór i rola przywódcy zbójnickiego czyli harnasia, rota zbójnickiej przysięgi / zbójnickie zaprzysiężenie
• hetmani zbójniccy (beskidzcy, podhalańscy, wschodniokarpaccy)
• kobiety rozbójnice
• liczebność kompanii zbójnickich
• miejsca schronienia i obozowania zbójników
• cykliczność działalności kompanii zbójnickich
• napady zbójników, podział i ukrywanie łupów zbójnickich
• opieka nad chorymi i rannymi, grzebanie zmarłych zbójników
• organizacja wewnętrzna grupy / normy współżycia i współdziałania w kompanii zbójnickiej
• postawy mieszkańców wsi podkarpackich wobec zbójników
• stosunek ludności góralskiej do zbójników
• przyjmowanie nowych członków do kompanii zbójnickiej
• sposoby organizowania się kompanii zbójnickiej
• struktura społeczna kompanii zbójnickiej
• styl życia zbójników
• zbójnickie rodziny / relacje rodzinne zbójników / zbójnickie frajerki
• wielkopańscy bandyci / przykład idzie z góry / czym różnili się możnowładcy od zbójników
• zabawy zbójnickie
• zaopatrywanie się w żywność, broń i odzież
• funkcje stroju zbójników, jak wyglądał zbójnicki strój / kołtun jako zbójnicki talizman
• rodzaje zbójnickich tortur / kim byli harnicy, okrutne czasy XVI, XVII I XVIII wieku, zbójnickie więzienia, tortury, kaźń
• zbójnicka magia
• zbójnicka mowa
• zbójnicka religia
• zbójnickie imiona
• relacje karczmarzy i zbójników
• relacje pomiędzy myśliwymi i zbójnikami
• gdzie zakopane są zbójnickie skarby
• co zbójnik wkładał do pyska – czyli o zbójnickich przysmakach
• relacje zbójników i pasterzy
• zwalczanie zbójnictwa góralskiego / powstania chłopskie
• kres zbójnictwa – era austriackiego standrechtu
• zbójnictwo karpackie w literaturze polskiej
• apoteoza zbójnictwa w ludowych legendach
• słynni artyści, poeci, malarze, muzycy o zbójnikach
• muzycy i zbójnicy, obraz zbójników w pieśniach ludowych
• podhalańskie pieśni o Janosiku i zbójnikach
• taniec zbójnicki na Podhalu i na Żywiecczyźnie
• karpackie melodie o zbójnikach, zbójnickie instrumenty muzyczne, zbójnickie nuty, pieśni i wiersze
• zbójnicki mit
Zbójnickie legendy, opowieści o pierwszych osadnikach, plemionach wołoskich, zwyczajach pasterskich, zbójnikach, muzyce i stroju góralskim, przeplatane będą grą na różnych instrumentach ludowych, pokazem tańca góralskiego i humorem góralskim. Zakres tematyki i dowcip dostosowany będzie do wieku słuchaczy, a ilustracją do góralskich opowieści będą bogate zbiory oryginalnych strojów górali, instrumentów muzycznych, sprzętów pasterskich i gazdowskich.
Dopełnieniem zbójnicko – góralskiej opowieści będą bardzo ciekawe przeźrocza, które ukazywać będą świat barwnych i hyrnych zbójników, postaci związanych z regionem karpackim, tradycyjne budownictwo górali karpackich. Drugą część slajdów będą stanowiły panoramy karpackie - krótka wycieczka z zaznaczeniem ciekawych miejsc związanych ze zbójnikami i okazów flory i fauny na „Szlaku Zbójników Karpackich”.
Wiedza na temat zbójnictwa karpackiego w dalszym ciągu jest niewielka. Tematyka zbójnictwa karpackiego jest zapomniana, przemilczana i do dnia dzisiejszego jest tematem tabu, dlatego warto w tym zakresie edukować dzieci i młodzież, aby ich wiedza na temat Karpat i ciekawych historii, które się wydarzyły w tym regionie była zdecydowanie większa.
Cały spektakl trwałby około 2 godzin z jedną przerwą. Każdy z tematów można by było rozszerzyć na życzenie słuchaczy. Zajęcia prowadzone by były przez rdzennych górali, którzy z dziada pradziada kultywują obyczaje, tradycje góralskiego życia i jego zasad, pasterstwa i muzykowania. Dwugodzinny regionalny show dla dzieci i młodzieży, upłynie szybko i wielką korzyścią dla poszerzenia horyzontów wiedzy na temat regionu karpackiego.
Niniejszy program może ulec modyfikacji w zależności od oczekiwań.
Ciymnom nockom se chodzali,
Chłopcy w duzyk Tatrak zbójowali,
W turniak dokoła przy watrze,
W skolistej jaskini siodowali.
Za udział w zbójnicko – góralskich lekcjach edukacyjnych są przewidziane zbójnickie gadżety, nagrody w postaci pamiątek regionalnych, certyfikaty zbójnickie oraz zbójnicki dukat promujący „Szlak Zbójników Karpackich”– na szczęście! Na specjalne życzenie istnieje możliwość zrobienia „zbójnickich glejtów pamiątkowych” dla uhonorowania najbardziej aktywnych dzieci podczas zbójnickiej lekcji edukacyjnej.
Wszystkie informacje na temat góralsko – zbójnickiej akcji dla dzieci i młodzieży w placówkach edukacyjnych, znajdą się na stronie fundacji www.fundacjazbojnickiszlak.pl
Jeżeli chcecie Państwo aby dzieci i młodzież spędziła miłe, niezapomniane i pouczające chwile w towarzystwie karpackich zbójników i górali serdecznie zapraszamy do skorzystania z oferty, którą przygotowała dla Państwa Fundacja „Zbójnicki Szlak” www.fundacjazbojnickiszlak.pl
Zamówienia mogą mogli Państwo składać mailem: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript. , telefonicznie +48 609 789 879, +48 606 786 213 lub poprzez fax 33 475 96 52.
Teraz już nie pozostaje nam nic innego, jak życzyć miłej zabawy i wspaniale spędzonych chwil z góralskim folklorem. Hej!
Dołącz do Janosikowej Drużyny!
Zapraszamy do zabawy i na Zbójnicki Szlak!
Z pozdrowieniami iście po góralsku. Haś !!!
